Gwargwadon girman tumbinka ko girman tumbinki haɗe da girman hips, gwargwadon kusancinku da ciwon zuciya. Ma’ana ƙarin girman tumbi ko hips ƙarin hatsarin gamuwa da bugun zuciya. Haka ma haɗuwa da hawan jini da ciwon sugar duk. Tumbi abu ne mai sauƙin tarawa sai dai kwai wahalar narkarwa, sai mutum ya yi da gaske.
Don haka kar a yadda a riƙa cin abinda ba a iya yin aikin da jiki zai ƙone ya narkar da shi, wato kar cin abincinka ya fi motsa jikinka. Shan taba sigari ba abu ne mai kyau ba ga lafiyar jiki. To kamar haka ma shan sugar yake. Shan zaƙi haka kurum don jin daɗi fiye da ƙa’ida illar da sugar take wa jiki tamkar irin na me shan taba sigari ne. Don haka ai hankali da zaƙi.
Galibin mutane sun fi tsayi da safe sanda muka wayi gari, yayin da in rana ta yi zuwa dare tsayin mu kan ragu zuwa daidai yadda yake. Hakan na faruwa ne sakamakon sanda muka farka daga bacci duk gaɓoɓin mu inda gurin-guntsi (cartilage) yake ya yi relaxing ya taso saboda ba nauyi kansa na awoyi, kamar yadda in ka matse soson katifa yake laƙumewa’ in kuma ka sake shi ka ga ya taso. Wannan tasa a ƙalla da safe tsayin mu kan ƙaru, kafin mu yi zirga zirga mu ƙara lotse cartilages ɗin.
Yayin musayar iska galibi mukan zaci da ƙofofin hancin mu biyu muke shaƙar iska tare da fitar da ita. Amma a zahiri hanci ɗaya ne ke aiki, idan ɗaya ya yi aiki a ƙalla awa 7 sai a sauya ɗaya hancin ya yi “taking over” zuwa wasu awa bakwai ɗin. Allah gwani, kuma ku gwada kara hannunku saitin hancinku ku buso iska daga hancin ku za ku ji alamun ta fi ƙarfi a hanci ɗaya ko kuwa hanci ɗaya ke sakinta da ɗumi.
A ilmance maza sun fi mata yawan mantuwa. Kurum mazantaka ce take sa a ga kamar maza ba su da mantuwa, amma sun fi mata, saboda sashin da ke sarrafawa tare da riƙe abubuwa ko hadda wato “Shifokamfos” na Maza ya fi saurin fara zaizayewa ko da yayin da aka fara cimma shekarun tsufa.
Mutane masu yawan cin jan nama: naman rago, akuya, tunkiya, shanu, ds. Sun fi warin gumi. Don haka in kana fuskantar warin jiki kuma ka auna ka ga cewa eh kai ɗin mayen cin nama ne to ka ɗan ɗaga kafa ka auna ka gani, za ka ji warin ya fara raguwa, ka fi daɗin ƙamshi.
Yayin da muke motsa jiki a ƙoƙarin mu na ƙone kitse saboda ƙiba ko jin daɗin jiki, a kwana a tashi mukan ga tasirin cewa jikin na raguwa. Wasu kan ɗauka ko ta hanyar zufa, fitsari ko bayan gida kitsen ke fita har mu rage nauyi. Amma a zahiri ta huhu wato “lungs” ta nan muke ƙone kitse kaso 84% cikin 100. Yayin da kaso 16% ɗin ne kacal ke fita ta hanyar fitsari, bayan gida, zufa, hawaye ko miyau ds.
Saboda yayin motsa jiki numfashin mu na ƙaruwa wanda hakan ke sa jiki na sarrafa kitsen zuwa gurɓatacciyar iskar da muke fitarwa wato carbon dioxide. Don haka ba a son ƙin sakin jiki a yi numfashi ko rufe baki yayin exercise.
Wani bincike ya tabbatar da matan da ke sanya takalmi me tsini ko tudu “High heels” yayin shiga kasuwa ko super market sayayya… sun fi iya zaɓen abubuwan da suka kamata a sanda suka je sayayyar fiye da wanda ba irin takalmin suka sa ba. Saboda sukan sami balance cikin kwakwalwar su ta hanyar yin komi daidai ɗagwas-ɗagwas, “Wearing heels helps you make better choices”
A yayin da mata kan tserewa maza sa’oinsu da tazarar shekara 5 na rashin saurin mutuwa. Haka mutane masu amfani da dama suka tserewa masu amfani da sashin hagu da shekara tara. Don haka masu rubutu da hannun hagu, ƙwallo da ƙafar hagu tare da sauran abubuwa galibi na riga sa’oinsu masu amfani da Dama saurin mutuwa da shekara 9 a wani binkice da nazari da aka gudanar.
Masu juna biyun da a zahiri suka fi kazar-kazar da motsa jiki ba tare da yawan lafkewa ba sun fi haihuwar yara masu hazaƙa da kaifin ƙwaƙwalwa. Aiki cikin matsi da rashin hutu wato “stress” kaɗai a karan kansa na kusanta mutum zuwa ga kamuwa da ciwon sugar. Don haka a koyi ragewa kai hayaniya, a riƙa hutawa.
Ciwon wuya, kafaɗa, ko hannuwa, wasu lokutan ba sai lallai an bugu ko an kwanta ba daidai ba ne suke faruwa. Damuwa tare da fargaba na daga abinda kesa a wayi gari da su ko da ba abinda ya sami jiki. Don haka masu fama da depression kuke magana, ku nemi tallafin shawarwari. Da yawa murmushi suke amma a ƙasan zuciyarsu kuka suke.
Domin karanta Ciwon Mara danna nan
Edita; Rumasa’u M. Kallamu