Tarayyar Nijeriya, ƙasa ce mai ‘yanci, wacce take a Yammacin Afirka dake iyaka da Nijar a arewa, Chadi a arewa maso gabas, Kamaru a gabas, da Benin a yamma. Bakin tekunta ta kudu suna kan tekun Guinea ne a tekun Atlantika. Nijeriya babbar jamhuriyya ce ta tarayya, wacce take da jihohi 36 da kuma Babban birnin tarayya, inda babban birnin tarayya a Abuja yake.
Nijeriya ta kasance gida ga tsoffin gwamnatocin ƙasashe da suka yi mulkin mallaka da masarauta tun shekaru aru-aru. Harshen zamani ya samo asali ne daga mulkin mallakar Turawan Ingila tun daga karni na 19, sannan ya ɗauki yankinsa na yanzu tare da haɗewa da Kudancin Nijeriya na kariya da Arewacin Nijeriya kariya a shekara ta 1914(amalgamation) daga hannun FRED FREDRICK LUGARD.
Birtaniya ta kafa tsarin gudanarwa da na doka, yayin aiwatar da mulkin kai tsaye ta hanyar manyan hanyoyin gargajiya; Nijeriya ta zama ƙungiya mai zaman kanta a ranar 1 ga Oktoba, 1960. Ta samu yaƙin basasa daga 1967 zuwa 1970.Bayan haka ta sauya tsakanin gwamnatocin farar hula da aka zaɓa da mulkin soja har sai ta samu ingantacciyar demokraɗiyya a shekarar 1999.
Nijeriya tana da ƙabilu sama da 250 waɗanda ke da yarika sama da 500 waɗanda suke da al’adu iri-iri. Ƙabilu mafiya girma, mafi shahara guda uku ne a Nijeriya waɗanda suka haɗa da: HAUSA–FULANI a AREWA YARBAWA a YAMMA, da IGBO a GABAS; ya ƙunshi sama da 60% na yawan jama’a. Harshen hukuma shi ne Ingilishi. An zabi Ingilishi ne don sauƙaƙe haɗin harshe a matakin ƙasa. Nijeriya ta kasu kusan rabi tsakanin Kirista, wadanda galibi suke zaune a Kudancin kasar, da kuma Musulmai, galibi suna zaune a Arewa.
Ƙasar ta Nijeriya tana da yawan musulmai, kuma tana cikin na biyar a duniya da suke da musulmi da kuma yawan mabiya addinin Kirista na shida a duniya, tare da tsarin mulki wanda ke tabbatar da ‘yancin addini. Tsiraru daga cikinsu na yawan gudanar da addinai na asalin Nijeriya, kamar waɗanda ke asalin ƙabilar Igbo da Yarbawa.
Nijeriya ita ce ƙasa mafi yawan jama’a a Afirka, kuma na bakwai mafi yawan al’umma a duniya, wanda ke da kimanin 206 miliyan mazaunan har zuwa ƙarshen 2019.
Jamhuriyar Njeriya tana da yawan matasa na uku a duniya, bayan India da China, tare da sama da miliyan 90 na yawan jama’arta ‘yan ƙasa da shekaru goma sha takwas.
Tarayyar ta Nijeriya na da mafi ƙarfin tattalin arziki a Afirka, kuma ita ce ƙasa ta 24 mafi ƙarfin tattalin arziƙi a duniya bisa ga lissafin da Asusun Lamuni na Duniya (IMF) ta bayar a harsashenta na (kimanta 2020), da darajan sama da Dala biliyan 500 da $ 1 tiriliyan dangane da GDP na maras muhimmanci, a bi da bi. A Matsakaicin bashi zuwa GDP na 2013 ya kasance kashi 11 bisa ɗari yayin da na 2019 ya tashi zuwa kimanin kashi 16 cikin ɗari.
Nijeriya wata ƙasa ce mai matsakaiciyar ƙasa, wacce ke da kudin shigar kowace kasa a tsakanin dala 1,026 zuwa $ 3,986. Ana kiran Nijeriya da suna “Giant of Africa”, saboda yawan jama’a da tattalin arziƙinta, Haka nan ana ganin kasuwa ce dake fitowa daga Bankin Duniya; an gano shi a matsayin ikon yanki a kan yankin Afirka, wani yanki na tsakiya a cikin harkokin ƙasa da ƙasa, kuma har ila, yau an gano shi a zaman mai ƙarfi na duniya. Asalin cigaban ɗan Adam ya zama na 158 a duniya.
Nijeriya memba ce a cikin kungiyar MINT ta kasashe, wadanda ake ganinsu a matsayin kasashen dake gaba, na tattalin arziki “BRIC-like” na gaba. Haka nan an lissafa shi daga cikin “tattalin arziki na gaba” na gaba “wanda zai zama na daga cikin manya-manya a duniya. Nijeriya memba ce ta Ƙungiyar Tarayyar Afirka, kuma memba ce a wasu ƙungiyoyi daban-daban na duniya, waɗanda suka haɗa da Majalisar Ɗinkin Duniya, Tarayyar Afirka, ECOWAS, da OPEC
Sunan Nijeriya ta samo asali ne daga Kogin Neja, wanda yake gudana a cikin ƙasar. Wannan sunan an sanya shi ne ranar 8 ga Janairu, 1897, daga marubuciyar jaridar Birtaniyar, Flora Shaw, wanda daga baya ta auri LORD LUGARD, wani shugaba mai mulkin mallaka na Burtaniya. Asalin sunan Nijar, wanda ya samo asalinsa da tsakiyar kogin Neja, ba shi da tabbas. Wataƙila kalmar tana iya canza sunan Tuareg egerew n-igerewen da mazaunan suke amfani da shi, a tsakiyar kogin da ke kusa da Timbuktu kafin fara mulkin mallaka na ƙarni na 19.
Domin ci gaba da karatu danna nan.
