Da sunan Allah Mai Rahama Mai Jin Kai.
Wannan shine takaitaccen nazari da na yi dan game da rayuwar
sahabbai da magabata na gari dangane da himma da kwazo da
kuma kyautata niyya da ibada acikin ranakun azumin watan
Ramadana.
GABATARWA
Manufar wannan makala ita ce bayyana irin nasarorin da magabata
na kwarai suka yi, domin zaburar da mu al’ummar Musulmi a
wannan zamani wajen cin gajiyar watan Ramadan. Ina rokon Allah
Madaukakin Sarki da Ya sa wannan labarin ya amfanar da mu, ya
kuma sauwake mana tafiyar da muke yi.
An karbo daga Abdullahi ya ce: Annabi ya ce: “Mafi
alherin mutane su ne wadanda suka rayu a zamanina,
sannan wadanda za su biyo bayan su, sannan wadanda za su
biyosu har na karshe. Sa’an nan kuma wasu mutane za su zo,
za su yi shaida a gabanin rantsuwa, kuma su yi rantsuwa a
gabanin yin shaida.” (Ibrahim, wani mai ba da labari ya ce:
“Sun kasance suna dukanmu don shaida da alkawura tun
muna yara.
Manyan al’ummomi guda uku su ne zuriyar Manzonmu da
Sahabbansa, zuriyar ta’abi’in (magabatan kwarai) da zuriyar at’bau
. ta’biin (mabiyan magabata na qwarai). Yaya su Ramadan ?
Shin Ramadan nasu ya kasance kamar Ramadan namu? Yaya ji
suke a lokacin da aka fara ramadan ?
Ma’ali dan Fudail ya ce: “Suna roqon Allah Ta’ala kafin Ramalana
wata shida da ya ba su tsawon rai domin su isa Ramalana , kuma
sun kasance suna roqon Allah Ta’ala da ya karva azumtarsu da
wata shida bayan Ramalana .
Abin mamaki hakika! Shekararsu gaba daya ta cika da addu’a da
ibada.
Haka kuma an ruwaito cewa Ibn Umar ya kasance yana
cewa a lokacin da ramadan ta fara, ‘Barka da warhaka ya
watan da yake tsarkake mu daga zunubai’.
Halin da suke ciki kenan kafin a fara ramadan . Ya kuke tunanin
halin da suke ciki a tsakiyar Ramalana ?! BismiAllah – bari mu fara
tafiya cikin tarihin su…
Alakarsu da Alqur’ani
Sahabban Annabinmu sun kasance suna fifita Alqur’ani na
musamman a cikin watan Ramalana . An ce Uthman bin Affan ya
kasance yana gama karatun Alqur’ani gaba daya a kullum sau daya
.
Karatun nasu ba wai karatun ayoyin bane kawai amma suna tunani
a cikin ma’anarsa . ‘ Ya Ruwaito Daga Albayhaqi , Abu Hureyra ya
ce, a lokacin da ayoyin karshen Suratul An saukar da Najm (53)
“ Shin, kuna mamakin wannan karatun (Alqur’ani)? Kuma
kuna yi masa dariya, kuma kada ku yi kuka. ” (53:59 , 60,61
) .
– Sahabbai da suke zaune a masallacin Annabi sun yi kuka
sosai. Lokacin Rasulullahi yana jin su ya nufo su ya fara kuka
da su. Sannan ya ce: “Ba zai shiga wuta ba wanda ya yi kuka
saboda tsoron Allah Ta’ala” ( Bayhaqi ).
Kuma wai Ibn Umar ya kasance yana kuka sosai idan yana karatun
Alqur’ani. Watarana yana karatun Suratul Mutaffin , an ce a
lokacin da ya isa ayar – “ Ranar da (dukkan) mutane za su tsaya a
gaban Ubangijin talikai ? ” (83:6) – Ya yi kuka mai tsanani har ya
cika shi kuma ya kasa karanta Al-Qur’ani kuma.
Haka alakar Annabinmu da Sahabbansa ta kasance da
Alqur’ani, ga kuma yadda at’bau Dangantakar ta’biin (mabiya
magabata na qwarai) da Alqur’ani a cikin Ramadan ita ce:
‘Lokacin da Ramadhan ya fara Sufyan Athawri ya kasance yana
barin dukkan ibadu ya koma ga Alqur’ani.
‘ Sa’id Ibnu Jubeyr ya kasance yana gama karatun Alqur’ani a
darare biyu.
‘ Malik bin Anas ya kasance yana gudu daga kowane da’irori na ilimi
lokacin da Ramalana ya tashi ya koma ga karatun Alqur’ani.
Zahriy ya kasance idan Ramadan ya shiga yana cewa: “Lalle ne
karatun Alqur’ani da ciyar da miskinai”.
Lokutan Magabata na Kwarai a cikin Ramadan
Sun kasance suna fara yininsu da salloli da addu’a har zuwa
fitowar rana. Duk ranarsu cike take da karatun alqur’ani. Idan
muka yi lissafin sa’o’i nawa suka karanta Alqur’ani a cikin
Ramalana , mafi girman sa’o’in zai tafi zuwa ga Al-Qur’ani.
Aswad Ibn Yaziid ya kasance yana gama karatun Alqur’ani cikin
dare biyu.
‘ Khataada ya kasance yana gama karatun al-qur’ani duk bayan
kwana bakwai kuma kowane kwana uku a ramadan .
Matsakaicin mai karatun Alqur’ani yana karanta Juz a cikin
mintuna 30-35. Alqur’ani yana da Juz 30 . To wannan yana nufin
sun kasance suna karanta Juz’i 10 a rana. (minti 30 ana ninka da
Juz 10 = 300minutes/60= 5hours). Don haka muna iya cewa sun
kasance suna karatun Al-Qur’ani awa 5 a rana.
Al’adar Usman Ibn Affan a watan Ramalana, yana azumin yini da
salla da sujada da daddare ”( Sunan al- bayhaqi 4/301). Da
Uthman bin Affan an kuma kashe shi a lokacin da yake azumi.
(Al- hilyah 1/55)
Ranarsu ta cika da addu’o’i, babu zancen banza. Jabir bn Abdullah
ya ce: “Idan kun yi azumi to kunnuwan ku da idanunku da
harshenku su yi azumi daga maganganun karya da munanan
ayyuka. Kuma ka kwantar da hankalinka kada ranar da kake
azumi da ranar da ba ka yi azumi ba.” ( Ibn abi sheiba 2/422)
Magabata na qwarai kuma za su nisanci mutane masu zunubi da
taronsu. Lallai, kamar yadda muka samu a misalin Abdullahi ibn
Mas’ud ko da an gayyace su wurin bukin aure, sai su bar wannan
bukin idan sun sami wani abu da aka haramta a cikinsa. Za su
nisanci ma’abuta zunubi da bidi’a. Ta wannan hanyar, zukatansu
za su kasance da tsabta da tsabta. Ba za su kamu da shakku da
sha’awar irin wadannan mugayen mutane ba ko su shiga cikin su.
Ta hanyar cuɗanya da mutanen kirki kawai da halartar wuraren da
abubuwan da aka haramta a cikin su ba su kasance ba, sun sami
damar haɓaka imaninsu da ƙarfafa bangaskiyarsu.
Idan lokacin buda baki ya zo, sai su yi tseren ciyar da talakawa da
marasa galihu. An ruwaito cewa Ibnu Umar ya kasance yana
buda baki tare da miskinai, idan miskini ya zo masa yana neman
abinci yana ci sai ya ba shi rabonsa‛ .
Zan karkare da wata shahararriyar magana ta daya daga cikin
magabata na kwarai da ya yi kuka a lokacin da yake mutuwa sai
aka tambaye shi, “Me ya sa ka kuka?” Ya ce: “Masu azumi su yi, ba
tare da ni ba, masu ambaton Allah su yi, ba tare da ni ba, kuma
masu yin salla, ba tare da ni ba.”
Allah ya bamu ikon koyi da irin wadannan haleye na sahabbai da
magabata na gari acikin ranaku na azumin watan ramadana domin
dacewa da yardar Allah da kuma kyautata ibadu. Amin.
Mazarci,
