Nijeriya ta samu ‘yanci daga ƙasar Ingila a ranar 1 ga Oktoba 1960, a matsayin Tarayyar Nijeriya, yayin da ta rike sarautar Ingila, Elizabeth ta II, a matsayin shugabar ƙasa mai martaba da Sarauniyar Nijeriya.
Gwamnatin ƙasa Najeriya mai zaman kanta haɗin gwuiwar jam’iyyun ne masu ra’ayin mazan jiya: Kungiyar Hadin Kan Arewa (NPC) ƙarƙashin jagorancin SIR AHMADU BELLO, wata jam’iyya ce dake da rinjaye da Musulman Arewa, kuma Igbo da Kiristocin dake ƙarƙashin majalisar wakilan Nijeriya da Kamaraons (NCNC) ƙarƙashin jagorancin Nnamdi Azikiwe.
Azikiwe ya maye gurbin janar-janar kan mulkin mallaka a watan Nuwamba 1960. ‘Yan adawar sun haɗa da wata kungiya mai sassaucin ra’ayi, wacce aka fi sani da Yarbawa da kuma Obafemi Awolowo. A lokacin ‘yancin kai, bambance-bambancen al’adu da siyasa sun ƙaru sosai a tsakanin ƙabilun dake da rinjaye a Nijeriya: Hausa-Fulani (Baƙi), Igbo (Baƙi’) da Yarbawa (‘Yammacin Turai).
An ƙirƙiro rashin daidaituwa a cikin tsarin, sakamakon fatawar 1961. Kudancin Kamaru (tun daga masu raba gari da sunan Ambazonia) ya zaɓi shiga Jamhuriyar Kamaru, yayin da Kamarawan Arewa, suka zaɓi ci gaba da zama a Najeriya. Yankin Arewacin kasar sannan ya zama ya yi girma fiye da yankin Kudu.
A shekarar 1963, Nijeriya ta zama Jumhuriya, tare da Azikiwe a zaman shugabanta na farko. Lokacin da aka gudanar da zaɓe a shekarar 1965, Jam’iyyar National Democratic Party ta hau karagar mulki a Yankin Yammacin Nijeriya.
